» عاطفه گرایی

عاطفه گرایی - نقد و بررسی

1-در مکتب عاطفه گرایی ،به یکی از نیازها و خواسته های انسان که همان عاطفه و شفقت نسبت به دیگران است توجه شده است، و در غین حال از دیگر نیازها و تمایلات انسان غفلت شده و یا تامسن نیازهای عاطفی بر آنها ترجیح داده شده است.

مهمترین پرسش از طرفداران این مکتب آن است که دلیل ایشان برای ترجیح نیازهای عاطفی انسان بر سایر خواسته ها و تمایلات او مانند غرایز چیست؟

چرا تامین منافع شخصی خود از نظر اخلاقی کاملا بی ارزش است و تامین منافع دیگران از سر شفقت و مهرورزی مطلقا پسندیده و نیک ؟

در این مکتب پاسخی در خور برای این پرسش ارائه نشده است

ممکن است در توجیه عاطفه گرایی چنین استدلال شود که : هدف اخلاق بارور ساختن استعداد های خاص انسانی است و غریزه ،امری مشترک میان انسان و سایر حیوانات است، در حالیکه عاطفه مخصوص انسان و وجه امتیاز او از حیوانات دیگر میباشد و بدین جهت پیروی از عواطف بر تسلیم غریزه شدن ترجیح دارد .به عبارت دیگر از آنجا که غریزه مربوط به همه حیوانات است ،اطاعت محض از غریزه ،انسان را به مرتبه حیوانات تنزل می دهد، پس باید به حکم عاطفه گردن نهیم و خود را از بند غرائز رها کنیم تا به مقام انسانی خود نائل شویم.

در پاسخ می گوییم : گرچه این نحوه استدلال برای یافتن هدف نهایی انسان و ملاک ترجیح کاری بر کارهای دیگر موجه است ولی اختصاص دادن « عاطفه » به انسان موجه نمی نماید زیرا منظور از عاطفه ،همانطور که از سخنان طرفداران این مکتب بر می آید، همان حس غیر خواهی و نوع دوستی و توجه به دیگران است و این احساس همانگونه که در انسانها وجود دارد میان جانوران نیز دیده میشود، و همانگونه که در میان انسانها عواطف مادری،موجب توجه مادر به فرزند خود و مراقبت و دفاع از او در برابر دشمنان و خطرات و شرکت در غم و شادیش می شود ، چنین رفتارهایی که نشانگر عواطف مشابه است در میان حیوانات دیگر نیز دیده میشود،. بنابراین عواطف را از این جهت نمی توان بر غرائز برتری داد زیرا هر دو میان انسان و حیوان مشترکند و پرسش اصلی همچنان باقی است که دلیل ترجیح نیازهای عاطفی بر تنایلات غریزی انسان چیست ؟ به علاوه. ، در انسان غیر از غریزه و عاطفه ،قوه دیگری به نام عقل نیز وجود دارد و همانگونه که غریزه و عاطفه، نیازها و درخواست هایی دارند، عقل نیز خواسته ها و احکامی دارد. به چه دلیل تبعیت از عاطفه بر پیروی عقل ترجیح یافته است؟

اگر دلیل ترجیح دسته ای از خواسته ها ،ویژگی های خاص انسان باشد ،عقل و احکام آن که از امتیازات انسان است می بایست بر عاطفه و خواسته های آن مقدم دانسته شود.

2-با معیار قرار دادن عاطفه ، تنها کارهای اجتماعی قابلیت ارزشگذاری می یابند ،یعنی همان دسته از افعال انسان که با انسان های دیگر مربوط است. پرسش دیگر از طرفداران این مکتب آن است که چرا از میان انواع افعال انسان که برخی مربوط به خود فرد است و برخی در ارتباط با ظبیعت پیرامون او و دسته ای در ارتباط با خداوند و صاحب هستی انسان و بخشی نیز مرتبط با انسان های دیگر ، تنها بخش اخیر قابلیت ارزیابی اخلاقی یافته اند و اگر سایر افعال انسان نیز به خوب و بد قابل تقسیم اند و در آنها نیز توصیه های اخلاقی رواست،این مکتب چه معیاری برای نیک و بد آن افعال ارائه می دهد ؟

مکتب عاطفه گرایی، فلسفه اخلاق مجتبی مصباح ص79

تگ ها : عاطفه گرایی مکتب عاطفه گرایی اخلاقی اجتماعی انسان فلسفه اخلاق

۰ نظر / ۱۱۸۳ بازدید